ယနေ့အောက်တိုဘာလ ၃၁ ရက်နေ့ဟာ ခရစ်ယာန်အသင်းတော်သမိုင်းမှာ သမိုင်းအလှည့်အပြောင်းဖြစ်စေခဲ့တဲ့ နေ့တနေ့ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေ့ဟာ “ခရစ်ယာန်သာသနာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်းနေ့” (Church Reformation Day) ဖြစ်ပါတယ်။
၁၅၁၇ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၃၁ ရက်နေ့မှာ ရောမကက်သလစ်အသင်းတော်ရဲ့ ဘုန်းတော်ကြီးတပါးလည်းဖြစ်သူ၊ ဓမ္မတက္ကသိုလ် ပါမောက္ခတဦးလည်းဖြစ်သူ Fr.မာတင်လူသာဟာ ဂျာမနီနိုင်ငံ ဝစ်တင်ဘာ့ဂ် ဘုရားကျောင်းတံခါးမှာ သူ့ရဲ့ အပိုဒ် ၉၅ ချက်ပါ စာတမ်းတခုကို ကပ်ထားခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီအချိန်က ရောမကက်သလစ်အသင်းတော်မှာ အပြုအမူအချို့ဟာ ယုံကြည်မှုနဲ့ကျင့်သုံးမှုပိုင်းမှာ သမ္မာကျမ်းစာနဲ့ မကိုက်ညီတာ၊ သာသနာ့အမှုတော်ဆောင်အချို့ရဲ့ အကျင့်ပျက်ခြစားနေမှုကို သူက တွေ့မြင်ခဲ့ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အပြစ်ပြေလွှာများ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားခြင်းကို သူက အဓိက ကန့်ကွက်ခဲ့ပါတယ်။
သမိုင်းကြောင်းအရ ကြည့်မယ်ဆိုရင် အဲ့ဒီအချိန်က ဥရောပမှာ၊
– လူတန်းစားကွာဟမှု ကြီးမားနေခြင်း
– ပညာတတ်လူတန်းစား ပေါ်ထွန်းလာခြင်း
– ပုံနှိပ်စက် တီထွင်ဖန်တီးလာနိုင်ခြင်း
– လူထုက ဘာသာရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုကို တောင်းဆိုလာခြင်း စတဲ့အခြေအနေတွေ ဖြစ်ပေါ်နေခဲ့ပါတယ်။
ဒီပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှုဟာ ကောင်းကျိုးတွေ များစွာ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါတယ်။ ၎င်းတို့မှာ၊
– မိခင်ဘာသာစကားဖြင့် သမ္မာကျမ်းစာကို ရိုးရှင်းစွာ သာမန်လူများ ဖတ်ရှုနားလည်လာနိုင်ခြင်း
– မိခင်ဘာသာစကားဖြင့် ဝတ်ပြုကိုးကွယ်လာနိုင်ခြင်း
– ပညာရေးစနစ် တိုးတက်လာခြင်း
– လွတ်လပ်စွာ တွေးခေါ်ခွင့် ရရှိလာခြင်းတို့ဖြစ်ကြပါတယ်။
ဖာသာ မာတင်လူသာရဲ့ ခရစ်ယာန်သာသနာပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ကြိုးပမ်းမှုထဲမှာ “Sola” (တစ်ခုတည်းသော) သွန်သင်ချက်တွေဟာလည်း တခုအပါအဝင်ဖြစ်ပါတယ်။
ဖာသာမာတင်လူသာရဲ့ အဓိက ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများ
၁။ ကျမ်းစာကို ဂျာမန်ဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ဆိုခြင်း – ဒီလိုလုပ်ဆောင်ခြင်းအားဖြင့် သာမန်လူထု ကျမ်းစာဖတ်ရှုနိုင်စေခဲ့ပါတယ်။
၂။ Sola ငါးပါး (လက်တင်စကားလုံး “Sola” ဆိုတာ “တစ်ခုတည်းသော” လို့ အဓိပ္ပါယ်ရပါတယ်)
– Sola Scriptura (ကျမ်းစာတစ်ခုတည်းသာ) – ယုံကြည်ခြင်းအတွက် သမ္မာကျမ်းစာဟာ တစ်ခုတည်းသော အချုပ်အခြာအာဏာ ဖြစ်တယ်။ ဒီဟာက ဘာနဲ့တူလဲဆိုတော့ နိုင်ငံတနိုင်ငံရဲ့စည်းမျဉ်းခံဘုရင်စနစ် သို့မဟုတ် နိုင်ငံတော်၏ အခြေခံဖွဲ့စည်းပုံဥပဒေကို ရှုမြင်သလိုမျိုးနဲ့ဆင်တူပါတယ်။ သဘောက “ဥပဒေအထက်မှာ မည်သူမျှ မရှိစေရ” ဆိုသလို “သမ္မာကျမ်းစာ အပေါ်မှာ မည်သည့် ပုဂ္ဂိုလ်၊ မည်သည့်အဖွဲ့အစည်း (အသင်းတော်အပါအဝင်) မျှ အာဏာမရှိစေရ” လို့ ယုံကြည်ခံယူတာမျိုးဖြစ်ပါတယ်။
– Sola Fide (ယုံကြည်ခြင်းတစ်ခုတည်းသာ) – ကယ်တင်ခြင်းကို ယုံကြည်ခြင်းအားဖြင့်သာ ရရှိနိုင်တယ်၊ ကိုယ်ကုသိုလ်ကောင်းမှုကြောင့် မဟုတ်ဘူးလို့ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမယ့် “ယုံကြည်ပြီး နေချင်သလိုနေ” လို့ ဒီယုံချက်က လုံးဝ မသွန်သင်ပါ။
– Sola Gratia (ကျေးဇူးတော်တစ်ခုတည်းသာ) – ကယ်တင်ခြင်းဟာ ဘုရားသခင်ရဲ့ ကျေးဇူးတော်သက်သက်ကြောင့်သာ ဖြစ်တယ်။ သခင်ခရစ်တော်ဘုရား၏ သက်စွန့်အသေခံပေးတော်မူသော ကုသိုလ်တော်အားဖြင့်သာ ကယ်တင်ခြင်းခံရနိုင်တယ်လို့ ယုံကြည်ကြပါတယ်။
– Solus Christus (ခရစ်တော်တစ်ပါးတည်းသာ) – သခင်ခရစ်တော်တစ်ပါးတည်းသာ ယုံကြည်သူတို့အတွက် ကယ်တင်ရှင်နှင့် ကြားခံဖြစ်တယ်။
– Soli Deo Gloria (ဘုရားသခင်၏ဘုန်းတော်တစ်ခုတည်းသာ) – ဘုရားသခင်၏ဘုန်းတော်ထင်ရှားစေရန်သာ အရာခပ်သိမ်းကို ပြုလုပ်ရမယ်
၃။ လူသာရဲ့အသင်းတော် (Lutheran Church)
– ခရစ်ယာန်သာသနာပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်းရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုကြောင့် ရောမကက်သလစ်အသင်းတော်ကြီးကနေ ကွဲထွက်ပြီး လူသာရင် (Lutheran) အသင်းတော်ဆိုပြီး ပေါ်ထွက်လာပါတယ်။ တကယ်တော့ ဖာသာ မာတင်လူသာက ကက်သလစ်အသင်းတော်ကို ဆန့်ကျင်ပုန်ကန်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်လုံးဝ မရှိခဲ့ပါဘူး။ သူကိုယ်တိုင်က ကက်သလစ်အသင်းတော်ကြီးနဲ့ ၎င်းရဲ့ ဓမ္မရိုးရာအစဉ်အလာတွေကို ချစ်မြတ်နိုးသူဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် လူသာရင် အသင်းတော်ဟာ ပရိုတက်စတင့်ဖြစ်လင့်ကစား ရောမကက်သလစ်အသင်းတော်ရဲ့ tradition နဲ့ အဆင်တူဆုံးဂိုဏ်းတခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ မာတင်လူသာက သူ့ရဲ့ ယုံကြည်မှုကို မစွန့်လွှတ်သည့်အတွက် ရောမကက်သလစ်အသင်းတော်က သူ့ကို အယူလွဲလို့သမုတ်ပြီး အသင်းတော်ကနေ (anathema) နှင်ထုတ်ခဲ့ပါတယ်။ Lutheran အသင်းတော်ဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးဆုံး ပရိုတက်စတင့်ဂိုဏ်းကြီးထဲက တဂိုဏ်းဝင်ဖြစ်ပါတယ်။ စင်စစ် ဒီအသင်းတော်ကြီးက ရှေ့ဆောင်လမ်းပြပရိုတက်စတင့်ဂိုဏ်းလို့ ပြောရင်လည်း မမှားပါဘူး။
– လူသာရင် အသင်းတော်က Augsburg Confession (၁၅၃၀) ကို ဝန်ခံပြီး The Book of Concord ကို အဓိက ယုံကြည်ချက်အဖြစ် လက်ခံထားပါတယ်။
– ဝတ်ပြုကိုးကွယ်ခြင်းမှာ ရှေးရိုးစွဲ သဘောထားရှိပြီး ဓမ္မတေးဂီတ(Hymns)ကို အရေးပါစွာ အသုံးပြုပါတယ်
– ကျေးဇူးတော် (Grace)နှင့် ယုံကြည်ခြင်း (Faith)ကို အထူးအလေးပေးပါတယ်
အဲ့လိုပြောလို့ ဖာသာ မာတင်လူသာရဲ့ အသင်းတော်ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်း ကြိုးပမ်းမှုက အမြဲကောင်းကျိုးချည်းပဲရှိခဲ့တာတော့ မဟုတ်ပါ။
ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်း၏ အားနည်းချက်များ
၁။ ပရိုတက်စတင့်အသင်းတော်ချင်းကွဲပြားမှုများ
– ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု မရှိတာကြောင့် ဂိုဏ်းဂဏများစွာ ပေါ်ပေါက်လာခြင်း
– Lutheran, Reformed, Anglican, Anabaptist စသည်ဖြင့် tradition များကွဲပြားသွားခြင်း
– ယုံကြည်ချက်အသီးသီး ကွဲပြားလာခြင်း
၂။ လူမှုရေးနှင့် နိုင်ငံရေးပြဿနာများ
– လယ်သမားသူပုန်ထမှုများ ဖြစ်ပွားခြင်း
– ဘာသာရေးစစ်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခြင်း
– လူ့အဖွဲ့အစည်း ကွဲပြားသွားခြင်း
၃။ သွန်သင်ချက်ဆိုင်ရာ ရှုပ်ထွေးမှုများ
– ကျမ်းစာအဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုမှု ကွဲပြားခြင်း
– ဝတ်ပြုကိုးကွယ်မှုပုံစံ မတူညီခြင်း
– ခရစ်ယာန်ယုံကြည်ခြင်း အခြေခံများပင် နားလည်မှု မတူညီခြင်း
၄။ ညီညွတ်ရေးပျက်ပြားမှု
– ခရစ်ယာန်အသင်းတော်ကြီး တစ်ခုလုံး ကွဲပြားသွားခြင်း
– အချင်းချင်းကြား သံသယစိတ်များ ပေါ်ပေါက်လာခြင်း
– သာသနာပြုလုပ်ငန်းများ ထိရောက်မှု လျော့နည်းလာခြင်း
သို့သော် ဒီအားနည်းချက်တွေဟာ မျက်မှောက်ခေတ်မှာ တဖြည်းဖြည်း ကျဆင်းလာပြီး၊ ပရိုတက်စတင့်အသင်းတော်အသီးသီးကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေ တိုးတက်လာနေပါတယ်။
နိဂုံးအနေဖြင့် ThyLogos အနေနဲ့ ခရစ်တော်၏မေတ္တာဖြင့်အကြံပြုတိုက်တွန်းလိုတာကတော့ ပရိုတက်စတင့်အသင်းတော်များ ရောမကက်သလစ်အသင်းတော်ကို ဆန့်ကျင်ဘက်ရန်သူအဖြစ် မမြင်သင့်ပါ။
အကြောင်းမှာ၊
– ကျွန်ုပ်တို့အားလုံးဟာ သခင်ယေရှုခရစ်တော်ကို ယုံကြည်သူများ ဖြစ်ကြပါတယ်
– ခရစ်ယာန်အသင်းတော်အားလုံးဟာ သခင်ခရစ်တော်၏ကိုယ်ခန္ဓာတစ်ခုတည်း ဖြစ်ပါတယ်
– နှစ်ပေါင်း ၅၀၀ ကျော်အတွင်း နှစ်ဖက်စလုံး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါတယ်
– ယနေ့ခေတ်မှာ ပရိုတက်စတင့်နဲ့ ကက်သလစ်တို့ဟာ ညီအစ်ကိုများသဖွယ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေကြပါပြီ။ ရောမကက်သလစ်အသင်းတော်ကလည်း ဖာသာ မာတင်လူသာခေတ်တုန်းကလို မဟုတ်တော့ပါဘူး။
ဖာသာမာတင်လူသာဟာ အသင်းတော်ကို ဖျက်ဆီးဖို့ မဟုတ်ဘဲ ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့သာ ရည်ရွယ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ကွဲပြားခြားနားမှုတွေကို အာရုံစိုက်မနေဘဲ စည်းလုံးညီညွတ်မှုနဲ့ အပြန်အလှန် လေးစားမှုကို ဦးတည်သင့်ပါတယ်။
အားလုံးပဲ Happy Reformation Day ပါ။