ချစ်လှစွာသောစာဖတ်သူ .. ကမ္ဘာအို ဖန်ဆင်းခြင်းဝါဒ (Old-Earth Creationism) ဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း။ ကမ္ဘာအိုဖန်ဆင်းခြင်းဝါဒဆိုင်ရာ သိသင့်သိအပ်သော ဝေါဟာရများထဲမှ တခုဖြစ်သည့် Gap Creationism ဟုခေါ်သည့် “ဖန်ဆင်းချိန် ကွာဟခြင်းဝါဒ” အကြောင်းကို သင် သိပြီးပါပြီလား။ ဤခေါင်းစဉ် (၂) ခုကို စာရေးသူ ဖော်ပြခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။ မသိသေးပါက သင်သည် ဤဆောင်းပါးတွဲ၏ပထမပိုင်းကို မဖတ်ရသေးသောကြောင့်ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် ယခုဆောင်းပါးအား မဖတ်ခင် အပိုင်း(၁) ကို ဦးစွာသွားရောက်ဖတ်ရှုပါဟု တိုက်တွန်းပါရစေ။ သို့မဟုတ်လျှင် ဤဆောင်းပါး၌ရေးသားထားသောအကြောင်းအရာများကို စာဖတ်သူ ကောင်းစွာနားလည်နိုင်မည် မဟုတ်ပေ။
“Day-age Creationism” ဟူသည့် “ရှည်ကြာခေတ်ကာလ ဖန်ဆင်းခြင်းဝါဒ”
“Day-age Creationism” ကိုလည်း Oxford ကဲ့သို့သော အဘိဓာန်များတွင် သီးသန့်အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုထားခြင်း မရှိပေ။ သို့သော် Mini Philosophy Glossary တွင် ဤကဲ့သို့ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုပါသည်။
“a type of Old Earth creationism, it is an effort to reconcile Creation as presented in Genesis with modern scientific theories on the age of the Universe. It holds that the six days referred to in Genesis are not ordinary 24-hour days, but are much longer periods, thus interpreting Genesis as cosmic evolution.”
ထို့ကြောင့် “ရှည်ကြာခေတ်ကာလ ဖန်ဆင်းခြင်းဝါဒ” ဟု စာရေးသူ မြန်မာမှုပြုပါသည်။ “ရှည်ကြာခေတ်ကာလ ဖန်ဆင်းခြင်း” ဝါဒီများသည် ကမ္ဘာဦးကျမ်းပါ ဖန်ဆင်းခြင်း “နေ့” ဟူသည့် ဟေဗြဲစကားလုံး יום (Yom) ကို ၂၄ နာရီ = ၁ နေ့ /ရက် ဟုသာ မဖြစ်မနေအနက်ပြန်ရမည်မဟုတ်ဘဲ မူရင်း ဟေဗြဲစကားလုံးကိုယ်၌က ဝါကျ၏ ရှေ့နောက်ဆက်စပ်မှု (context) ပေါ်မူတည်၍ အဓိပ္ပါယ်အမျိုးမျိုးသို့ အနက်ပြန်ဆိုနိုင်သည့်အတွက် ပထမနေ့၊ ဒုတိယနေ့ စသည့် ဖန်ဆင်းခြင်း”နေ့” များသည် “ရှည်ကြာသော ခေတ်ကာလများ”(Day as Age) အဖြစ် အနက်ပြန်ဆိုနိုင်သည်ဟု ခံယူကြသည်။ ဥပမာ ဟေဗြဲစကားလုံး יום (Yom) ကိုပဲ ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၄ : ၃ နှင့် ဟေရှာယ ၃၀ : ၈ တွင် “အချိန်/ကာလ”(Time) ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဓမ္မရာဇဝင် တတိယစောင် ၁ : ၁၊ ရာဇဝင်ချုပ် ဒုတိယစောင် ၂၁ : ၁၉၊ အာမုတ် ၄ : ၄ တွင် “နှစ်ကာလ”(Year) ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၁၈ : ၁၁၊ ၂၄ : ၁၊ ၄၇ : ၂၈၊ ယောရှုမှတ်စာ ၂၃ : ၁-၂ တို့၌ “အသက်/သက်တမ်း”(Age) ဟူ၍လည်းကောင်း၊ တရားဟောရာကျမ်း ၅ : ၂၉၊ ၆ : ၂၄၊ ၁၄ : ၂၃၊ ရာဇဝင်ချုပ် ဒုတိယစောင် ၁၈ : ၇ တို့တွင် “အစဉ်/အမြဲတမ်း” (Always) ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၄၀ : ၄၊ ယောရှုမှတ်စာ ၂၄ : ၇၊ ရာဇဝင်ချုပ် ဒုတိယစောင် ၁၅ : ၃ တွင် “အင်တန်ကာလ/ကြာမြင့်သောကာလ” (Season) ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၂ : ၄ တွင်မူ “တိတိကျကျဖော်ပြ၍မရသော အချိန်ကာလတခု” (an unspecified period of time) ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၁ : ၁၆ တွင်မူ “နေရောင်ကို မြင်တွေ့နိုင်သော နေ့ဘက် (မနက်၊ နေ့လည်၊ ညနေခင်း)” (The Period of Daylight) ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၇ : ၁၁ ၌ ၂၄ နာရီနှင့် ညီမျှသည့် (နေ့/ည) ပါဝင်သည့် “တရက်/တနေ့”(Day) ဟူ၍လည်းကောင်း မတူကွဲပြားသည့် အဓိပ္ပါယ်အမျိုးမျိုးရှိသည်ကို အထင်အရှားတွေ့ကြရပါသည်။ ကျမ်းပညာရှင်များသည် ဟေဗြဲစကားလုံး יום (Yom) ကို ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတခုလုံးတွင် အကြိမ်ပေါင်း ၂၃၀၁ ကြိမ် သုံးနှုန်းထားသည်ဟု ဆိုကြပါသည်။ ကမ္ဘာဦးကျမ်းပြင်ပရှိ အခြားဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာများတွင် יום (Yom) ကို ကိန်းဂဏန်း နံပါတ်များ (၁,၂,၃,၄ စသဖြင့်) နှင့် တွဲ၍ အကြိမ်ပေါင်း ၄၁၀ ကြိမ် သုံးထားသည်တွေ့ရှိထားကြသည်။ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းသည်မှာ יום (Yom) ကို ကိန်းဂဏန်းများ(Numbers) နှင့် တွဲသုံးထားသည့်အခါခါတိုင်းလိုလိုတွင် သာမန်နေ့တနေ့ (၂၄ နာရီ = ၁ ရက်) ကိုသာ ရည်ညွှန်းလေ့ရှိပါသတဲ့။ သို့သော်လည်း ထိုကဲ့သို့ ကိန်းဂဏန်းများ နှင့် တွဲသုံးထားသည့်တိုင် သာမန်နေ့တနေ့ (၂၄ နာရီ = ၁ ရက်) ကို ရည်ညွှန်းခြင်း မရှိသည့်နေရာများကိုလည်း တွေ့ရပြန်ပါသတဲ့။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ကမ္ဘာဦးကျမ်းပြင်ပရှိ အခြားဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာများ၌ ဟေဗြဲစာလုံး יום (နေ့) ကို ကိန်းဂဏန်းနှင့် တွဲသုံးသည့်အခါ သာမန်နေ့တနေ့ကိုသာ ရည်ညွှန်းသည့်အကြိမ်ရေ ပိုမိုများပြားသည့်အတွက် ကမ္ဘာဦးကျမ်းရှိ ပထမနေ့၊ ဒုတိယနေ့ စသည့် ဖန်ဆင်းခြင်း “နေ့” များကိုလည်း မူရင်းကျမ်းရေးသူက ၂၄ နာရီကြာမြင့်သည့် သာမန်နေ့တနေ့အဖြစ် (24-hour a day) ဆိုလိုချင်ဖွယ်ရှိသည်ဟု မှတ်ချက်ပြုကြပါသည်။ မူလကျမ်းရေးသူသည် literally ၂၄ နာရီ ၁ ရက်အဖြစ်ရေးသားထားသည့်တိုင် အမှန်တကယ်ကြာမြင့်သည့် ဖန်ဆင်းခြင်း အချိန်ကာလကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်ဟုလည်း တထစ်ချ မမှတ်ယူနိုင်ပြန်ချေ။ အကြောင်းမှာ သမ္မာကျမ်းစာတွင် စာသားအတိုင်း literally ရေးထားပါသော်လည်း စာသားအတိုင်း ပုံသေအနက်ပြန်ယူ၍ မရသည့်အခြင်းအရာများစွာလည်း ရှိနေခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပေသည်။ ဤ ဟေဗြဲစာလုံး יום (နေ့) နှင့်အထက်ပါ ကျမ်းချက်များအား စာရေးသူတိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးရင်း ဆရာကြီးယုဒသန်၏ မြန်မာဘာသာပြန်စွမ်းရည်ကို အတော်လေး အံ့ဩမှိန်းမောတွေဝေမိပါသည်။ ဆရာကြီးယုဒသန်သည် နိုင်ငံခြားသားပင်ဖြစ်လင့်ကစား ဤ အငြင်းပွားဖွယ်ရာဟေဗြဲစာလုံးအတွက် မြန်မာ(ဗမာ)ဘာသာ ပြန်ဆိုသည့်အခါတွင် မူရင်းအဓိပ္ပါယ်မှ မသွေဖီသွားသည့်အပြင် သင့်တင့်လျောက်ပတ်သော မြန်မာစာလုံးများကို လှလှပပရွေးချယ်သုံးနှုန်းထားနိုင်သည်ကို လေးစားဖွယ်တွေ့ရှိရပါသည်။ ဆရာကြီးယုဒသန်ကို မြန်မာပြည်အတွက် လက်ဆောင်ပေးခဲ့သည့် ဘုရားသခင်ကို အလွန်မှ ကျေးဇူးတင်မိပါသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ “Day-age Creationism” ဟူသည့် “ရှည်ကြာခေတ်ကာလ ဖန်ဆင်းခြင်းဝါဒ” ဟူသည်မှာ ကမ္ဘာဦးကျမ်းပါ ဖန်ဆင်းခြင်းတနေ့တာကို ကြာရှည်သော ခေတ်ကာလအဖြစ် ခံယူသော ခရစ်ယာန်အယူဝါဒတခုဖြစ်ပါသည်။ ယင်းဝါဒီသမားများသည် ဖန်ဆင်းခြင်း “နေ့” များကို ရှည်ကြာသော ခေတ်ကာလများအဖြစ် အနက်ပြန်ကြသော်လည်း ဖန်ဆင်းခြင်းအစီအစဉ်ကိုတော့ ကျမ်းစာသားအတိုင်း တိုက်ရိုက်ခံယူကြသည့်အတွက် ဤအချက်၌ မျက်မှောက်ခေတ် သိပ္ပံပညာမှ ရှာဖွေတွေ့ရှိချက်များနှင့် ဆန့်ကျင်ကွဲလွဲနေပြန်ပါသည်။ ဥပမာ ကမ္ဘာဦးကျမ်းတွင် ဘုရားသခင်သည် စပါးပင်နှင့် သစ်ပင်ပန်းမန်အမျိုးမျိုးကို တတိယနေ့တွင် ဖန်ဆင်းပါသည်။ ကမ္ဘာဦးကျမ်းစာအရ တတိယနေ့အထိ ဘုရားသခင်သည် “နေ” လုံး (Sun) ကို မဖန်ဆင်းရသေးပါ။ နေ၊ လ နှင့် ကြယ်များကို စတုတ္ထနေ့တွင်မှ ဖန်ဆင်းသည်ကို တွေ့ရပြန်သည်။ သက်ရှိများသည် အသက်ရှင်ရန် အာဟာရ မှီဝဲရပါသည်။ အာဟာရသည် ဇီဝကမ္မဖြစ်ပျက်မှုများ ဆက်လက်လည်ပတ်နေနိုင်ရန် စွမ်းအင် (Energy) ကို ပေးပါသည်။ သစ်ပင်ပန်းမန်များသည် ထိုအာဟာရများကို သက်မဲ့ပတ်ဝန်းကျင်မှ ယူတတ်ပါသည်။ စွမ်းအင်အတွက် အလင်းစွမ်းအင်ကို ဖမ်းယူနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် သဘာဝအလင်းရောင်ဖြစ်သည့် နေရောင်ခြည်ဖြစ်သည်။ ထိုကဲ့သို့ နေအလင်းရောင်ကို အသုံးပြု၍ စွမ်းအင်ထုတ်လုပ်ခြင်းကို “အလင်းမှီ အစာဖွဲ့စည်းခြင်း” (Photosynthesis) ဟု ခေါ်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် မျက်မှောက်ခေတ် သိပ္ပံပညာ၏အကူအညီဖြင့် သစ်ပင်ပန်းမန်များသည် အသက်ရှင်နိုင်ရန် နေရောင်ခြည်လိုအပ်သည်ကို ကျွန်ုပ်တို့ သိရှိနားလည်ပြီးဖြစ်သည်။ ဤသို့ဆိုလျှင် “ရှည်ကြာခေတ်ကာလ ဖန်ဆင်းခြင်းဝါဒ” အရ ဖန်ဆင်းခြင်း “နေ့” တနေ့သည် ရှည်ကြာသောကာလ (သို့မဟုတ်) နှစ်သန်းထောင်ပေါင်းများစွာကြာသည်ဟု အနက်ပြန်ပြီး ဖန်ဆင်းခြင်းအစီအစဉ်ကိုတော့ ကျမ်းစာသားအတိုင်း တိုက်ရိုက်အနက်ပြန်ယူပါက နေရောင်ခြည်မရှိဘဲ သစ်ပင်ပန်းမန်များ နှစ်သန်းထောင်ပေါင်းများစွာကြာသည်အထိ မည်ကဲ့သို့များ အသက်ရှင်နေနိုင်ပါသနည်း ဟူသည့်အချက်ကို သက်သေပြရမည့် စိန်ခေါ်ချက်နှင့် ကြုံတွေ့ရမည်ဖြစ်ပါသည်။
“Progressive Creationism” ဟူသည့် “တရွေ့ရွေ့ ဖန်ဆင်းခြင်းဝါဒ”
“Progressive Creationism” ကိုလည်း Oxford ကဲ့သို့သော အဘိဓာန်များတွင် သီးသန့်အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုထားခြင်း မရှိပေ။ သို့သော် Wikipedia တွင် ဤကဲ့သို့ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုပါသည်။
“the religious belief that God created new forms of life gradually over a period of hundreds of millions of years”
“တရွေ့ရွေ့ ဖန်ဆင်းခြင်းဝါဒ” သည် “ရှည်ကြာခေတ်ကာလ ဖန်ဆင်းခြင်းဝါဒ” ကဲ့သို့ပင် ကမ္ဘာဦးကျမ်းပါ ဖန်ဆင်းခြင်းတနေ့တာကို ကြာရှည်သော ခေတ်ကာလအဖြစ် ခံယူပြီး ဘုရားသခင်သည် အသစ်သစ်သော သက်ရှိမျိုးစိတ်များနှင့် သစ်ပင်ပန်းမန်များကို တဖြည်းဖြည်းချင်း ရှည်ကြာစွာ ဖန်ဆင်းတော်မူခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်သော အယူဝါဒဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပျိုဖန်ဆင်းခြင်းဝါဒ (YEC) ကိုစွဲကိုင်သော အချို့ခရစ်ယာန်များကမူ ဘုရားသခင်သည် ထိုမျှလောက်ကြာညောင်းအောင် အချိန်ယူဖန်ဆင်းသည်ဟူသည်မှာ ယုတ္တိမရှိဟု ဝေဖန်ထောက်ပြကြသည်။ သို့သော် “တရွေ့ရွေ့ ဖန်ဆင်းခြင်း” ဝါဒီများကမူ စင်စစ် ဘုရားသခင်သည် ကျွန်ုပ်တို့ကဲ့သို့ အချိန်ဖြင့် ကန့်သတ်ခံထားရသော ပုဂ္ဂိုလ်တော် မဟုတ်သည့်အတွက် ဘုရားသခင်အဖို့ အချိန်သည် စောသည်၊ ကြာသည်ဟူ၍ မရှိပါ။ ဘုရားသခင်သည် ၂၄ နာရီ(၁ ရက်) အတွင်းသာ မဟုတ်ဘဲ တစက္ကန့်အတွင်း အရာအားလုံးကို ဖန်ဆင်းတော်မူနိုင်သည်ကို သံသယလုံးဝမရှိပါ။ သို့သော် စကြဝဠာနှင့် သဘာဝလောကတရားကြီးကို လေ့လာသူ လူသားတို့အဖို့တော့ သိပ္ပံဆိုင်ရာ အထောက်အထားများက ညွှန်ပြနေသည်မှာ ကမ္ဘာဖြစ်တည်လာခဲ့သည့်အချိန်သည် အလွန်ရှည်ကြာနေပါပြီဟု ပြန်လည်ချေပလေ့ရှိကြသည်။ “တရွေ့ရွေ့ ဖန်ဆင်းခြင်းဝါဒီ” သမားများသည် ကမ္ဘာသက်တမ်းနှင့် စကြဝဠာသက်တမ်းအား မျက်မှောက်ခေတ် သိပ္ပံပညာက ရှာဖွေတွေ့ရှိသည့်အတိုင်းလက်ခံကြသော်လည်း သက်ရှိတို့ ဆင့်ကဲ့ပြောင်းလဲခြင်းဆိုင်ရာ သိပ္ပံသီအိုရီကိုတော့ အပြည့်အဝလက်မခံကြပေ။ မျိုးစိတ်တခုမှ အခြားမျိုးစိတ်တခုသို့ သဘာဝအတိုင်း ဆင့်ကဲ မပြောင်းလဲနိုင်ဘဲ ဘုရားရှင်၏ တန်ခိုးတော်ဖြင့် ကြားဝင်ဖန်ဆင်းမှု သို့မဟုတ် အထူးဖန်ဆင်းမှုမျိုး (Special Creation) လိုအပ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ Day-age creationism တွင် များစွာရှင်းပြခဲ့ပြီးဖြစ်၍ Progressive Creationism ကို အထူးတလည် ထပ်မံရှင်းပြရန် မလိုတော့ဟု ရှုမြင်ပါသည်။ ထို ယုံကြည်မှု ၂ ခုသည် ခွဲမရလောက်အောင်ပင် အလွန်ဆင်တူပါသည်။ ထို့ပြင် ယခု Progessive Creationsm နှင့် နောင်အပိုင်းတွင် ပါရှိမည့် Theistic Evolutionism ကို Day-age Creationism အုပ်စုအောက်တွင် အတူထားလေ့ရှိကြသည်ကို အသိပေးပါရစေ။
နိဂုံး
စာရေးသူသည် စာဖတ်သူများ ဖတ်ရှုလေ့လာရတာလွယ်ကူစေရန် ဆောင်းပါးအပိုင်း ၁ ခုစီတွင် ဆင်တူသောဝေါဟာရ ၂ ခုစီကို စုစည်းရေးသားထုတ်ဝေပေးထားပါသည်။ ကမ္ဘာအို ဖန်ဆင်းခြင်းဝါဒ (Old-Earth Creationism) – အပိုင်း (၃) တွင်မူ OEC နှင့် စပ်ဆိုင်သော ဝေါဟာရများထဲမှ ကျန်ရှိနေသည့် ဝေါဟာရများဖြစ်သော “Theistic Evolutionism” နှင့် “Evolutionary Creationism” အကြောင်းကို ဖော်ပြပေးမည်ဖြစ်သောကြောင့် ဆက်လက်၍ ဖတ်ရှုလေ့လာကြဖို့ရန် ဖိတ်ခေါ်အပ်ပါသည်။ စာဖတ်သူတိုင်းအား ဘုရားသခင် ကောင်းကြီးပေး၍ ဓမ္မအသိ၊ သိပ္ပံအသိများ ယခုထက် သာ၍ ကြွယ်ဝကြပါစေ။ အာမင်။
ကိုးကားထားသော စာပေအရင်းအမြစ်
– Old Earth Creationism (National Center for Science Education) — https://ncse.ngo/old-earth-creationism
– Old Earth Creationism (Wikipedia) — https://en.wikipedia.org/wiki/Old_Earth_creationism
– The Creation/Evolution Continuum (National Center for Science Education) — https://ncse.ngo/creationevolution-continuum
– Gap Creationism (Wikipedia) — https://en.wikipedia.org/wiki/Gap_creationism
– Day-age Creationism (Wikipedia) — https://en.wikipedia.org/wiki/Day-age_creationism
– Theistic Evolution (Wikipedia) — https://en.wikipedia.org/wiki/Theistic_evolution
– Old Earth (Progressive) Creationism: History and Beliefs (BioLogos) — https://biologos.org/series/science-and-the-bible/articles/old-earth-progressive-creationism-history-and-beliefs
– What is Evolutionary Creation? (BioLogos) — https://biologos.org/common-questions/what-is-evolutionary-creation
– How is Evolutionary Creation different from Evolutionism, Intelligent Design and Creationism? (BioLogos) — https://biologos.org/common-questions/how-is-biologos-different-from-evolutionism-intelligent-design-and-creationism/
– အလင်းမှီ အစာစုဖွဲ့ခြင်း (Dr.Kyaw Zwar Lynn’s Publications) — https://kyawzwarlynnpublications.wordpress.com/biology101/bio101_tp9_photosynthesis/
– ချားစ်ဒါဝင် မည်သူနည်း (Dr.Kyaw Zwar Lynn’s Publications) — https://kyawzwarlynnpublications.wordpress.com/2015/06/13/charles_darwin/
– Why Geology Matters စာအုပ် အနှစ်ချုပ် ( Dr.Kyaw Zwar Lynn’s Publications) — https://kyawzwarlynnpublications.wordpress.com/2021/01/29/why-geology-matters-summary/
– သိပ္ပံနဲ့ ဘာသာတရားရဲ့ ဆက်ဆံရေး (Dr.Kyaw Zwar Lynn’s Publications) — https://kyawzwarlynnpublications.wordpress.com/2016/07/28/relations-betw-science-and-religion/
– Yom (Hebrew: יום) — Wikipedia — https://en.wikipedia.org/wiki/Yom
ယခုဆောင်းပါးသည် မူရင်းစာရေးသူ ဆရာ Doubting Thomas နှင့် λόγος ၏ မူပိုင်စာမူဖြစ်ပြီး ရေးသားသူ၏ ဘုရားသခင့်အမှုတော်မြတ်အတွက် ကြိုးစားအားထုတ်မှုကို လေးစားတန်ဖိုးထားကြောင်း ပြသသည့်အနေဖြင့် လျော်ကန်သော ချီးကျူးဂုဏ်ပြုမှု (appropriate credit) မပေးဘဲ အခြားနေရာများ၌ စာသားများအား ကူးယူဖော်ပြခြင်း၊ စီးပွါးဖြစ်ထုတ်ဝေကာ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားခြင်းများ မပြုလုပ်ကြပါရန် မေတ္တာရပ်ခံပါသည်။ ကြိုက်နှစ်သက်ပါက မူရင်း website link ကို ဖော်ပြပေးကာ ထပ်ဆင့်ဖြန့်ဝေပေးခြင်းအားဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ အမှုတော်မြတ်လုပ်ငန်းကို ပံ့ပိုးကူညီနိုင်ပါသည်။ အသေးစိတ်သိရှိလိုပါက λόγος ၏ “အသုံးပြုခြင်းဆိုင်ရာ သတ်မှတ်ချက်များ” တွင် ဖတ်ရှုလေ့လာပါ။